مریان ؛ روستایی مرتفع و ییلاقی در تالش
تالش بنا به موقعیت جغرافیایی منحصر به فردی که دارد از یک طرف چشم اندازی رو به جلگه،شهر و دریا و از طرف دیگری به کوه های پوشیده از جنگل منتهی میشود و با جاذبه هایی مانند آبشار ورزان، دریاچه سراگاه، سوباتان، پارک جنگلی گیسوم و… از مهمترین مقاصد گردشگری گیلان محسوب میشود.
آدرس : ۱۱۵ کیلومتری رشت
"مریان" یکی از روستاهای مرتفع، تاریخی و زیبای تالش است که با آب و هوای خنک و پوشش نیمه مرتعی خود، یکی از جاذبه‌های توریستی "تالش" و گیلان به شمار می‌رود. دیدار از این روستای زیبا در گرمای تابستان خالی از لطف نیست.
ارتفاع این روستای کوهپایهای از سطح دریا ۱۰۸۰ متر و آب و هوای آن در زمستانها سرد و در تابستانها معتدل است. متوسط بارندگی سالیانه آن ۱۷۳۲ میلیمتر گزارش شده است. گورستان باستانی روستا، نشانگر سکونت دیرینه اقوام تالشی در این روستاست و آثاری از حمام قدیمی منسوب به دوره صفوی یا قاجاری نشاندهنده‌ی قدمت کهن روستا است.
همان‌طور که ذکر شد، این روستا از توابع بخش مرکزی شهرستان "تالش" است که در ۳۷ کیلومتری شمال غربی "هشتپر" و ۱۴۳ کیلومتری "رشت" قرار گرفته است. "مریان" از شمال به روستای "ناوان"، از شرق به روستای "سیناهونی"، از جنوب به اراضی جنگلی و از غرب به روستای "آق اولر" محدود میشود و از طریق شهر "هشتپر" با جادهای هموار و دیدنی در دسترس است.
مردم روستای "مریان" به زبانهای آذری و تالشی سخن میگویند و مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. اقتصاد روستای "مریان" بر پایه فعالیتهای زراعی، باغداری، دامداری و صنایع دستی استوار است. زراعت عمده‌ی روستا، کشت دیم و گندم مهمترین محصول دیمی آن است. توتون، ذرت، سیبزمینی، یونجه و لوبیا از دیگر محصولات زراعی روستا هستند. زردآلو، سیب، به و گلابی نیز از محصولات باغی آن هستند. همچنین محصولات مهم دامی آن عبارتند از گوشت تازه و انواع لبنیات، پرورش طیور خانگی مانند مرغ و بوقلمون نیز بین روستاییان رونق دارد. مردم روستا، به ویژه زنان، با بافت و تولید صنایع دستی مانند گلیم، جاجیم، شال و جوراب در بهبود وضعیت اقتصادی خانوار نقش مهمی ایفا میکنند.
معماری روستای "مریان" به دلیل استقرار در ناحیه‌ای کوهستانی، از روستاهای جلگهای استان گیلان متفاوت است. سقف چوبی خانهها، لته کوبی است و درهای ورودی و پنجرهها، برای جلوگیری از سرما کوچک انتخاب شدهاند. در ساخت خانههای قدیمی از مصالح بومی سنگ، ملات کاهگل و چوب استفاده شده است. گرچه پس از زلزله‌ی سال ۱۳۶۹، اکثر خانهها با استفاده از مصالح جدید، سیمان، آجر و تیرآهن ساخته میشوند. اتاقهای خواب و پذیرایی، آشپزخانه، سرویس بهداشتی، انبار و طویله نیز مشابه اکثر خانههای روستایی دیگر هستند.
چشمانداز رودخانه پرآب "گرگان‌رود"، ارتفاعات پیرامون روستا، جنگل‌های انبوه و سرسبز و هوای مهآلود، تصویری رویایی پیشاروی گردشگران روستای "مریان" ترسیم میکنند. مراتع سرسبز و مزارع طلایی گندم، همچون کمربند درخشانی گرداگرد روستای مریان را در برگرفتهاند. باغهای انبوه و پربار میوه از دیگر جاذبه‌های طبیعی این روستا هستند.
محوطه باستانی گورستان "مریان"، بزرگ‌ترین گورستان پیش از تاریخ ایران است که در عرصهای به مساحت ۴۰۰ هکتار، در مناطق ییلاقی "مریان"، "آق اولر" و "تندبین" گسترده شده است. این گورستان گواه تمدن عظیم این منطقه در دورانهای گذشته است که تا اوایل دوران اسلامی تداوم داشته است. گورهای این گورستان به صورت سه طبقه دخمهای سنگچین شده و با لوازم مورد نیاز زندگی مردگان کشف شدهاند.
حمام قدیمی "مریان" به احتمال قوی از آثار اواخر دوره "صفوی" و به احتمالی دیگر از آثار اوایل دوره‌ی "قاجاری" است. مصالح به کار رفته در ساخت حمام شامل خشت، ملاط، گچ و سنگ هستند. در بعضی قسمتهای حمام، آثاری از کاشیهای تزیینی و نقاشی دیواری به جا مانده بود که تقریبا تمام آنها به سرقت رفته‌اند.
یکی دیگر از آثار تاریخی موجود در این روستا، کاخ‌های ییلاقی "سردار امجد" است. خان‌نشین محل استقرار خان و خاندان و نزدیکان، قراول‌خانه محل استقرار نظامیان و اصطبل کاخ بخش‌های مختلف این مجموعه را تشکیل داده اند؛ مجموعه ای که در یک مقطع زمانی مرکز قدرت و امارت در منطقه بوده است. متاسفانه اصطبل این مجموعه در دوران مشروطه به آتش کشیده شده است. کاخ های ییلاقی "سردار امجد" در دو ساختمان جداگانه بنا شده و خان‌نشین آن نیز به صورت دو‌طبقه است. هنوز یکی از بناهای آن مخروبه مانده است، اما بخش دیگری از این بنا تا حدودی تعمیر و مرمت شده است. هم اینک از این کاخ به عنوان پایگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استفاده می شود. در ادامه علاوه بر گورستان و حمام و کاخ میتوانید در روستای "آق اولر" از حسینیه و مسجد "شیرخان" و قبر "پیرعلی" که مردم آن را شفادهنده می دانند، بازدید کنید.
جشنواره سوارکاری و کشتی مردان، هر ساله در مناطق ییلاقی روستا برگزار میشود و در میان جوانان طرفداران بسیاری دارد. از بازیهای محلی روستای "مریان" می‌توان به "قئیش گوتورمک" یا "قئیش چکدی"، "بورک قاچدی"، "خاله خاله"، و "چیلینگ آقاج" اشاره کرد که اکثرا به طور گروهی و توسط کودکان روستا انجام میشود. مراسم عید نوروز نیز در این روستا، همانند سایر نقاط ایران برگزار میشود. روز سلطان، "دروزه"، ۴۵ نوروز و "بنجک" از جمله مراسم ویژه فصل بهار هستند و همین‌طور در شب "یلدا" نیز رسوم "یوله چله"، "قصه چله" و "سیومو" برگزار میشوند.
مراسم بند آوردن باران و کوبیدن بر ظرف مسی برای برطرف شدن ماه گرفتگی و خورشید گرفتگی نیز از آیینها و رسوم مردم روستای مریان است. برگزاری مراسم اعیاد مذهبی و عزاداریهای ماه محرم نیز در روستا رواج دارد. نوای نی چوپانان و آوازهای محلی تالشی، شور و حال خاصی به مراسم و جشنهای مختلف مردم روستای "مریان" میبخشند. اجرای ترانههای عاشیقی به زبان آذری، به ویژه در مراسم عروسی روستا متداول است. "سرنا" و "دهل" سازهای محلی این روستا هستند که در اجرای برخی آوازها و رقصهای محلی نواخته میشوند. پوشاک غالب مردم روستای "مریان"، لباسهای محلی مشابه لباسهای تالشی است. مردان از کلاه، شلوار، پیراهن جلو بسته با یقه هفت یا بسته، نیمه‌تنه یا جلیقه پشمی، شال و دستکش (در فصول سرد سال) استفاده میکنند. زنان روستا مانند زنان تالشی لباس می‌پوشند که شامل پیراهن بلند با دامن پرچین، جلیقه با رنگ تیره، پیژامه طرحدار و روسریهای رنگی و منقش هستند. استفاده از پارچههای رنگی و روشن، ویژگی پوشاک زنان روستا است. کودکان روستای مریان نیز از پوشاک محلی و معمولی استفاده میکنند.
از انواع غذاهای محلی روستا می‌توان به آبگوشت شوربا، آبگوشت قورمه، انواع آش مانند ترش آش و آش رشته و انواع غذاهای همراه با برنج و ماهی اشاره کرد. این روستا از سمت جنوب به مناطق جنگلی می‌رسد و می‌توان در کنار دیدن روستای مریان از مناظر زیبای جنگل هم لذت برد.
در اینجا هنوز هم میشود هنگام غروب از دور دست‌ها گوش به نوای غریبانه نی چوپان کوهستان‌های تالش سپرد و به بسیاری از رازهای سر به مهر این منطقه دست یافت. مریان و آق اولر فقط گوشه‌ای از زیبایی‌های طبیعی کوهستان‌های تالش است. فقط کافی است از شهر تالش به سمت مریان به مدت ۶۰ دقیقه در دل جنگل ها و کوهستان های تالش با طمأنینه رانندگی کنید تا ضمن دیدن زیبایی جنگل‌های تالش، مناظر دلنواز "مریان" و "آق اولر" را نیز نظاره‌گر باشید.
